เรือครุฑเตร็จไตรจักร

จัดเป็นเรือรูปสัตว์ประเภทเรือเหล่าแสนยากร สร้างขึ้นครั้งแรกในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 ซึ่งเป็นหนึ่งในเรือพระราชพิธีกระบวนพยุหยาตราชลมารค ส่วนหัวเรือนั้นเป็นรูปพญาครุฑยุดนาค ส่วนกายนั้นมีสีชมพู ตกแต่งด้วยการเขียนสี ลงรักปิดทอง มีความยาวโดยประมาณ 27 เมตร กว้าง 1.90 เมตร และใช้ฝีพาย 34 นาย

ในช่วงสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 มีระเบิดลงได้รับความเสียหายอย่างหนัก ทางกรมศิลปากรจึงได้ตัดส่วนหัวและท้ายเรือเก็บรักษาไว้ในพิพิธภัณฑ์ แล้วเมื่อปีพ.ศ.2505 ได้รับการออกแบบตัวเรือขึ้นมาใหม่โดยใช้ส่วนหัวเรือและท้ายเรือชิ้นเดิมประกอบ โดยมีขนาดกว้าง 1.59 เมตร ยาว 27.50 เมตร ลึก 0.59 เมตร ส่วนที่กินน้ำลึกลงไป 0.72 เมตร ใช้ฝีพายจำนวน 38 นาย และนายท้ายอีก 2 นาย

ส่วนเรือครุฑเตร็จไตรจักรที่ยังคงใช้ในพระราชพิธีต่าง ๆ อยู่นั้น ลำปัจจุบันได้รับการสร้างขึ้นใหม่ในปีพ.ศ.2511แต่ยังคงใช้ส่วนหัวและท้ายเรือชิ้นเดิมนำมาซ่อมแซมแล้วประกอบเข้าไปใหม่ โดยเริ่มดำเนินการตั้งแต่วันที่ 23 มิ.ย. พ.ศ.2511 แล้วไปเสร็จสมบูรณ์เมื่อวันที่ 30 ก.ย. พ.ศ.2511 ส่วนการดำเนินการนั้น แกะสลักลวดลายโดยใช้ระยะเวลาประมาณ 18 เดือน ลงรัก ใช้เวลา 6 เดือน เขียนลวดลายรดน้ำ ใช้เวลา 6 เดือน และปิดทองประดับกระจก ใช้เวลาในการทำการตกแต่งประมาณ 4 เดือน

ในปีพ.ศ.2514 บริษัท สำนักงานเกษรดอกประดู่ ได้รับเหมาดำเนินการทำเครื่องตกแต่งเรือใหม่

และเนื่องจากจะมีการสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ 200 ปี ในวันที่ 5 เมษายน พ.ศ.2525 จึงได้มีการดำเนินการซ่อมแซมครั้งใหญ่ โดยเริ่มดำเนินการตั้งแต่วันที่ 4 ก.ย. พ.ศ.2524 แล้วไปเสร็จสมบูรณ์เมื่อวันที่ 2 มี.ค. พ.ศ.2525 โดยส่วนดำเนินการนั้นจะเริ่มตั้งแต่เปลี่ยนไม้ตัวเรือที่ผุพังหรือชำรุด ทาสีตัวเรือใหม่แล้วลงรักปิดทอง พร้อมดำเนินการส่วนอื่น ๆ อีกเล็กน้อย โดยมีบริษัทสหายสันต์ จำกัด เป็นผู้รับเหมาดำเนินการ

การแต่งการประจำเรือนั้น นายลำนุ่งปูม สวมเสื้อเข้มขาบ โพกขลิบทอง